Skip to content

Монтескје – еден од најголемите француски политички мислители и писатели

Шарл-Луј де Секунда, Барон де Ла Бред и де Монтескје (18 јануари 1689 – 10 февруари 1755), познат како Монтескје, бил француски судија, писател, и политички филозоф. Роден е на денешен ден.

Тој ја измислил теоријата за поделба на властите, што и денес се спроведува во многу устави низ целиот свет. Тој е исто така познат по тоа што прави повеќе од кој било друг автор го обезбеди местото на зборот „деспотизам“ во политичката лексика. Неговото анонимно објавено дело Во духот на законот во 1748 година, кое беше одлично прифатено и во Велика Британија и во американските колонии, имаше големо влијание при изготвувањето на Уставот на Соединетите држави.

Животопис

Монтескје е роден на Шато де Ла Бред во југозападна Франција, 25 километри јужно од Бордо.  Неговиот татко, Жак де Секонда, бил војник од стара блогородничка фамилија. Неговата мајка Мари Франсоаз де Пезел, која починала кога Шарл имал само седум години, била богата наследничка која на семејството Секнда  му ја донела титулата Баронија од Ла Бред.  По смртта на неговата мајка тој бил испратен во Католичкиот колеџ во Жили, истакнато училиште за деца од француско благородништво, каде што останал од 1700 до 1711 година. Неговиот татко починал во 1713 година и тој добил покровителство од неговиот чичко, Баронот де Монтескје. 

Советник во Парламентот на Бордо

Станал советник во Парламентот на Бордо во 1714 година. Следната година се оженил со протестантката Жана де Лартигу, со која имал три деца. Баронот починал во 1716 година, оставајќи му го своето богатство, како и титулата и канцеларијата на претседател до смрт во парламентот на Бордо.

Додека бил млад,  се случиле  значителни уставни промени во повеќе држави. Англија се прогласила за уставна монархија во пресрет на Славната револуција (1688–89) и се приклучила на Шкотска за да го формира Кралството Велика Британија. Во Франција, долгогодишниот владетел Луј XIV починал во 1715 година и го наследил петгодишниот Луј XV.

Овие големи државни пресврти имале големо влијание врз Монтескје. Монтескје од 1748 година, се повлекол од работата како правник за да се посвети на студии и пишување.

Персиски писма

Тој постигнал значителен успех со објавувањето на неговите „Персиски писма“ од 1721 година, сатира што го претставува општеството, гледано низ очите на двајца замислени персиски посетители на Париз и Европа, умно критикувајќи ги апсурдите на современото француско општество.

Монтескје тргнал на голема турнеја низ Европа, особено Италија и Англија, за време на која водел дневник. Неговите размислувања за географијата, законите и обичаите за време на неговите патувања станаа примарни извори за неговите главни дела за политичката филозофија по враќањето во Франција.

Размислувања за причините за големината на Римјаните и нивниот пад

Тој потоа ги објави „Размислувања за причините за големината на Римјаните и нивниот пад“ (1734), која е меѓу неговите три најпознати книги.

Некои научници ја сметаат за премин од „Персиските писма“ кон неговото главно дело „Во духот на законот“, кое првично беше објавено анонимно во 1748 година.

 Во Франција, книгата „Во духот на законот“ наиде на непријателски прием и од приврзаниците и од противниците на режимот. Католичката црква го забрани „Во духот на законот“ – заедно со многу други дела на Монтескје – во 1751 година и го вклучи во Индексот на забранети книги.

Тој доби највисоки пофалби од остатокот од Европа, особено од Велика Британија. Монтескје бил многу ценет и во британските колонии во Северна Америка како голем поборник за слободата (иако не и за американската независност). Според еден политиколог, тој бил најчесто цитиран од владата и политиката во колонијалната предреволуционерна Британска Америка, цитиран од американските основачи повеќе од кој било друг извор, освен од Библијата.

Американска револуција

По Американската револуција, делото на Монтескје остана да влијание врз многу американски основачи, пред се на Џејмс Медисон од Вирџинија, „Таткото на Уставот“. Филозофијата на Монтескје дека „владата треба да се формира така што ниту еден човек не треба да се плаши од друг“ ги потсети Медисон и другите дека слободна и стабилна основа за нивната нова национална влада бара јасно дефинирано и избалансирано раздвојување на власта.

Покрај пишувањето на други дела за општеството и политиката, Монтескје патувал низ Европа, вклучувајќи ги Австрија и Унгарија, поминал една година во Италија и 18 месеци во Англија, каде станал слободен масон, примен во Масонската ложа на таверната Хорн во Вестминстер,  пред да се врати во Франција. Целосно ослепел пред неговата смрт во 1755 година. Тој бил погребан во црквата Сен Сулпис, во Париз.

Позначајни дела:

Персиски писма, роман, 1721

Храмот во Книдос, поема,1725

Вистинска историја, роман, 1738

Размислувања за причините за големината на Римјаните и нивниот пад, 1734

Арзас и Исменија, роман,1742

Во духот на законот, 1748

Напишете коментар