Skip to content

Ериниите, лути божици кои ги казнуваат грешниците

  • by

Ериниите се одмазднички божества, ужасни и лути божици кои живеат во Еребус. Тие ги казнуваат прекршувањата на древните, непишани закони, светата пролеана крв на роднините, навредите нанесени врз родителите и негостопримливост. Ериниите се постари од Зевс и другите олимписки богови; тие се родени во античко време од земјата, оплодени со капки крв од повредениот Уран. Секој петти ден во месецот тие доаѓаат на земјата за да ги казнат погрешните и да ги поправат погрешно донесените казни. Подоцна тие се сметаа за ќерки на Ноќта (Никс) или Темнината (Скот) и Земјата (Гаја) или Адот и Персефона. Легендите најчесто зборуваат за три Еринии – Алекти („бесконечнa“), Тисифони („гласот на одмаздата“) и Мегери („завиден гнев“).

Немилосрдни кон своите жртви

Поради нивниот застрашувачки изглед, ниту боговите, ниту луѓето, ниту ѕверовите не им приоѓаат на Ериниите. Тоа се стари жени со бледо лице кои имаат змии на главите наместо сива коса. Крвта им капе од очите, а отровниот здив на мртвите се шири од нивните усти, извалкан со црна крвава пена. Облечени се во црна облека и држат факели или камшик во рацете. Ериниите лаат како ловечки кучиња и неуморно ги бркаат своите жртви низ копно и море, сѐ до подземјето, каде што нема ниту радост, ниту надеж. Тие се немилосрдни и во животот и во смртта. Тие се нераспадливи и упорни. Дури и смртта не го ослободува виновникот за нивното прогонство.

Ако некој ги навреди боговите или греши против гостите и неговите родители, Ериниите, како жива сенка, го фрлат во подземјето за да претрпи вина. Оние што извршиле мајчино убиство се казнуваат со лудило. Тие цицаат крв од живите тела на нивните жртви и затоа со задоволство остануваат на места каде што луѓето се набиени, каменувани, убиени или осакатени. 

Опостушуваат, но и даваат изобилство

Ериниите може да ја опустошат земјата, но и да и дадат изобилство. Без нивниот благослов, нема среќа и напредок бидејќи нивниот збор е моќен и на небото и под земјата. Онаму каде што е прекршена правдата, тие испраќаат неплодност и болести, и таму каде што се почитуваат, на земјата ѝ даваат плодност, а луѓето напредуваат, има мир и здравје. Така Ериниите се претвораат од лути и одмазднички божици во милосрдни и добронамерни Еумениди.

Ериниите се грижат за редот во природата и човечкото општество. Дури и ако Сонцето го промени движењето, тие, како помошници на Правдата, ќе го принудат да се врати на утврдениот пат. Тие се будни за да се осигураат дека луѓето не учат повеќе отколку што им е дозволено и не ги надминуваат границите на човечката среќа. Ериниите го спречија божествениот коњ Ксант да му ја каже на Ахил судбината што го чекаше. Тие се особено строги кон оние кои ја стекнуваат среќата со кршење на правдата или пролевање крв на роднините.

Ги казнуваат целите семејства

Во куќите каде што синот ги навредувал родителите, таткото ќерката или братот својот брат, тие се постојано присутни и се одмаздуваат не само на виновникот, туку и на неговото потомство. Кога Тијест ја оскверни спалната соба на неговиот брат Атреј, а вториот ги уби своите деца, Ериниите се населија во нивните домови. По волја на Ерин, сите потомци на Атреј и Тијест беа убиени. Слична судбина има и домот на Лај. Кога синовите на Едип Етеокле и Полиник го навредиле нивниот тажен и слеп татко, тој ги проколнал да се убијат меѓусебно, а Ериниите се погрижиле проклетството да се исполни.

Ериниј ги прогонувала оние кои неправедно ќе пролеале крв, особено крвта на нивната мајка. Најпознат е нивниот прогон на Орест кој ја уби својата мајка Клитемнестра за одмазда. Така, Ериниес беше на петиците на Орест поради убиството на неговата мајка, иако дејствуваше по директна наредба на Аполон. Крестемнестра го испрати Орест од дома додека неговиот татко Агамемнон беше зафатен со опсада на Троја, за таа да може да ужива во нелегална врска со Егист. Синот се вратил во градот Аргос кога Клитемнестра и Егист го убиле Агамемнон по неговото враќање од Тројанската војна. Орест се одмазди убивајќи ја својата мајка и нејзиниот љубовник.

Есхил ги опишува како го прогонуваат Орест

Според драмскиот писател Есхил, Ериниите се согласиле да го прекинат прогонот откако Орест го ослободил Ареопагот, древниот совет на чело со Атина. Пресудата го смири бесот на Ериниите, кои од тогаш беа познати како Еумениди, „мирни божици“. Меѓутоа, можно е Грците да го примениле овој еуфемизам на Ериние, бидејќи се плашеле да го користат нивното вистинско име, чие изговарање се верувало дека го предизвикува нивниот гнев.

Ериниес, или Еуменид, е почитувана на неколку места во Грција. Во Сицион и Аргос, градини им се посветени, а во Атика – светилиште на источната падина на Ареопагус и светилиште на Колонус. Најчесто, им се принесувале бескрвни жртви – вода, медовина и колачи, а поретко крв – црни и бремени овци.

Калинката и дивата смоква им се посветени од дрвја, нарцис од цвеќиња и желка и гулаб од птици. Во третиот дел од трилогијата Орест, Есхил ја прикажал трансформацијата на страшните Еринии во милосрдните Еумениди. Во ликовната уметност, Ериниите најчесто се прикажуваат како го гонат Орест или казнуваат грешници во подземјето. На постарите споменици, тие се претставени како достоинствени жени, во долги фустани, со змија во раката. Подоцна, особено на јужните италијански вазни од 4 век н.е., нивните ликови се секогаш застрашувачки: тие се прикажани во ловечка облека и со крилја, како грди жени што држат факели и камшик во рацете.

Прочитајте и го Митот за римската божица на мирот Pax.

Напишете коментар