Ален Делон, симболична фигура на француската кинематографија, почина во неделата на 18 август 2024 година, оставајќи зад себе легендарна кариера и огромно уметничко наследство.
Познат по својата харизма и продорниот поглед, Делон играше многу ликови кои ја одбележаа историјата на кинематографијата. Сепак, покрај неговите улоги на големото платно, Делон отсекогаш одржувал блиски односи со литературата, страст што го водела во текот на неговиот живот и кариера.
Навистина, уште од своите почетоци, Делон покажува длабока почит кон литературните дела, честопати избирајќи да игра ликови од познати романи.
Еден од најзабележителните примери е неговото портретирање на ликот Том Рипли во Plein Soleil (1960 год.), филм адаптиран од романот „Талентираниот господин Рипли“ од Патриша Хајсмит. Оваа улога не само што го консолидираше неговото место во светот на филмот, туку го откри и неговиот талент за прикажување сложени и двосмислени ликови, карактеристични за литературните херои. Ова беше првата филмска адаптација на романот на Патриша Хајсмит „Талентираниот господин Рипли“. Во истиот лик можевме да го видиме и Мет Дејмон во верзијата на Ентони Мингела од 1999 година, заедно со Џуд Ло и Гвинет Палтроу.
Делон отсекогаш ја гледал литературата како неисцрпен извор на инспирација
„Литературата е одраз на човечката душа и тоа е она што се обидувам да го доловам во моите улоги“, рече тој во едно интервју. Неговиот педантен пристап кон ликовите што ги играше ја демонстрираше неговата желба да остане верен на суштината на оригиналните дела, покажувајќи ја на тој начин неговата почит кон авторите и нивните креации.
Така во елегантната адаптација на Шлондорф – снимена од мајсторот кинематографер Свен Никвист – на некои делови од романот „Една љубов на Сван“ на Марсел Пруст, во Париз од 19 век Делон, игра хомосексуален барон кој живее по сопствени стандарди.
Друг пример за оваа симбиоза помеѓу Делон и литературата се наоѓа во неговата улога во „Странецот“ (1967), адаптација на познатиот роман на Албер Ками.
Играјќи го Мерсо, Делон можеше да ја долови суштината на ликот, со сета длабочина и сложеност што Ками ги внесе во неговата креација. Оваа улога му овозможи на Делон да покаже друга страна од својот талент, онаа на актер способен да ги разбере и изрази егзистенцијалните маки на книжевните ликови.
Односот меѓу Ален Делон и литературата затоа оди подалеку од едноставната адаптација на романите на екранот. За него, литературата беше начин на разбирање на светот, оживување на приказни кои одекнуваат со човечкото искуство.
Како што кажа толку добро: „Да се чита значи да се живее илјада животи, а да се игра е да се отелотворуваат“.
Денес, кога се сеќаваме на Делон, не можеме а да не помислиме на овие ликови кои тој можеше толку брилијантно да ги пренесе на екранот.
Неговото наследство, како во кинематографијата така и во литературата, ќе остане врежано во колективната меморија на Французите, потсетувајќи ги дека актерската уметност е и уметност на читање и разбирање на суптилностите на човековата состојба.
Роман „Гепард“ и филм снимен според неговата содржина
Што се однесува до романот „Гепард“, според кој е сниман истоимениот филм, истиот е објавен во 1958 година.
Станува збор за историски роман на сицилијанскиот автор Џузепе Томази ди Лампедуза, кој ја раскажува приказната за аристократското семејство Салина, а поконкретно за дон Фабрицио Корбера, принцот од Салина, за време на периодот на италијанското обединување во 19 век како Ризоргименто.
Романот започнува во 1860 година, кога војската на Гарибалди пристигнува на Сицилија за да го ослободи островот од Бурбоните. Дон Фабрицио, наречен Лита поради неговиот семеен грб, е луциден човек, свесен за неумоливиот пад на сицилијанската аристократија соочена со доаѓањето на буржоазијата.
Во текот на приказната, тој ги набљудува политичките и општествените пресврти кои го загрозуваат стариот поредок за кој е приврзан.
Главниот заплет се врти околу бракот на неговиот омилен внук Танкреди со убавата и богата Анџелика Седара, ќерка на амбициозен буржоаец. Овој брак го симболизира компромисот помеѓу старото благородништво и новата класа во подем.
Дон Фабрицио, иако приврзан за своите традиции, разбира дека иднината им припаѓа на оние кои знаат да се прилагодат на промените. Романот завршува со смртта на принцот, осамен и меланхоличен, и со сфаќањето на неизбежноста на социјалната трансформација.
На „Гепард“ често се гледа како медитација за крајот на една ера и болната транзиција од стариот свет во нов свет, со длабока рефлексија на историјата, моќта и смртта.
Филмската адаптација на Лучино Висконти беше објавена на екраните во 1963 година и е верна филмска адаптација на романот на Лампедуза. Висконти, и самиот од италијанско аристократско семејство, внесува дополнителна длабочина во работата истражувајќи ги темите на декаденцијата и социјалната транзиција со особена чувствителност.
Филмот е познат по својата естетика, раскошната употреба на сценографии и костими и престижниот кастинг, со Бурт Ланкастер во улогата на Дон Фабрицио, Ален Делон во улогата на Танкред и Клаудија Кардинале во улогата на Анџелика. Висконти прецизно ја пресоздава атмосферата на Сицилија од 19 век, доловувајќи го и сјајот и меланхолијата на оваа преодна ера.
Една од најамблематичните сцени на филмот е балот кој трае речиси 45 минути, каде што гледачот го гледа Дон Фабрицио како носталгично го набљудува текот на времето и неизбежноста на промените. Оваа сцена често се толкува како метафора за падот на аристократијата.
Висконти, иако останува верен на приказната на Лампедуза, го збогатува филмот со визуелна и емотивна димензија што ја засилува пораката на оригиналното дело. „Гепард“ не е само историско сведоштво, туку и размислување за текот на времето, смртта и прифаќањето на неизбежноста на промените. Филмот доби признание од критиката и ја освои Златната палма на филмскиот фестивал во Кан во 1963 година.
Може да ги погледнете филмовите, да ги прочитате овие ремек-дела или пак најдобро, да ги направите и двете. Тоа го оставаме на вас драги читатели!
Вљубеник во книжевноста кој верува во светлината на зборот и на љубовта.