Мухамед Садик Август, 2019 – Северна Германија
Не може да биде целосно среќен човекот кој преживеал војна, Јована. Не може да биде среќен ако изгубил свои. Ако изгубил соништа. Ако изгубил верба, во очите и во Бога. Ако му ја убиле душата, заедно со идеалот за еден подобар свет. Секогаш кога за момент сум среќен или само радосен заради нешто сосем мало и обично, чувствувам тежина. Чувствувам грижа на совест. Пред очи ми се сите загинати луѓе, сите изгубени души во пепелта која се крева кон небото после неколкучасовно бомбардирање. Животот им остана должен. Им должи изгрејсонца и ноќи, им должи радост, топлина, среќа. Дури и тага им должи. Им должи време.
Секогаш кога ќе видам средовечен рибар, пред очиве е татко ми. Стои со рацете прекрстени на грбот, се смее со црните очи и ми зборува за езерата и рибите, за трските и утрата. Загина. Таа ноќ загина од граната. Ми остана само тежината за неговите утра кои не ги дочекавме, за неговите чисти мисли, за неговите молитви, за неговите тврди раце, за неговите гладни очи, додека ние го јадеме она што останало, а е малку. Ако останало нешто во градиве, тоа се оловни тежини за неизживеаните години на татко ми. Понекогаш сам ги создавам неговите денови. Замислувам како седи подостарен, му ги замислувам брчките, белата брада, тврдите раце, ведрината, замислувам како го стегам за десното рамо, како го носам да си ги купи омилените алишта, најубавата трска. Како се радува со детска смеа на малото билбилче што сум му го купил кришум, од нашиот пазар кој одамна го нема.
Ја изгубив душата истата вечер, кога со голи раце го вадев од урнатините. Сега во живот ме држат двете сестри во Сирија и братот близнак за кого слушнав дека е во Турција. Мојата крв е сириска, но јас не сум сириец. Роден сум и израсав во Дубаи, по волја на татко ми се вративме во неговата родна Сирија. Две години подоцна почна војната. Бев студент по право, свирев клавир, ги живеев своите студентски денови. Потоа морав да ги оставам студиите и да земам оружје во рака, со кое прво го убија детето во мене, а потоа и духов. Неколкумина студенти одбивавме да служиме на режимот, кој се криеше зад должноста кон државата. Со жарот на правдата и духот жеден за промена се бунтувавме против режимот во Сирија. Едно попладне ме уапсија на улицата пред факултетот. Без објаснување бев однесен во келија.
Неколку дена бев измачуван. Тие денови и денес ме прогонуваат. Тие денови лежев меѓу лешови и добивав храна за да преживеам. Потоа повторно добивав ќотек. Требаше да признаам нешто што не сум го направил, за да ја добијам казната заради одбивањето на обврската. Требаше да почитувам нешто што го мразам. Бев спремен да умрам, чувствував дека смртта е близу. Колку пати се сретнав со неа низ животов, сега посакувам да умрев заедно со татко ми или наместо него. Тој го изгуби животот, но си ја спаси душата, јас си го спасив животот, но ја изгубив душата. (издишува силно).
По неколку дена ме пуштија, опаметен и спремен за униформа. Единствено што знаев е дека ќе побегнам од Сирија, макар и отишол во смрт. Смртта понекогаш е прибежиште. Тргнав сам, меѓу непознати, а толку блиски луѓе. Иста дупка во градите, ист страв во очите, иста болка во душата оставајќи ги своите во пепелта. Растев пешачејќи низ светот. Пешачејќи рака под рака со смртта. Поминав низ Македонија, убаво ја помнам и српската граница. (продолжува).
Ширзад Германија, 2018 година
Пред некој ден во дневниот весник наидов на фотографија од удавени сириски дечиња, исфрлени на непозната обала, што само го зголеми немирот во душава. Годиниве нивните приказни допираа до мене, што преку Црвениот Крст, што преку сопственото интересирање за кризата, но кога ќе му погледнеш на животот во очи од близу, нешто вистински се менува во тебе. Затоа си ветив дека ќе пишувам за нив. Ќе пишувам за Ширзад, детето од деветнаесет години кое го запознав овде. Детето кое работи прекувремено и покрај епилепсијата за која не знае многу.
Различен свет, различна култура, но насмевката е иста, болката е иста. Дури и името на човекот не е важно, намерата е таа која ја прави разликата од човек до човек. Разговарајќи рече: „Не верувам јас во Господ, верувам само на срцето.” Работи од својата деветта година, ковчесто дете, со големи лузни по рацете. По доаѓањето во Германија, како еден од „среќниците” кои ѝ избегале на смртта, недостигаат уште четири години за да добие право да го види семејството. Пред една седмица неговиот брат беше убиен во еден од нападите. Очите му беа сјајни, какви што се после часови плачење.
Ширзад е сосем сам, како и многу други деца. Родендените и празниците ги слави во кампот заедно со останатите врсници кои полека стануваат негово семејство. Вели низ насмевка: „Уште четири години, уште само четири години, ќе заработам пари и ќе ги донесам моите. Собата е мала, ама ќе нè собере.” Слушајќи го, гледајќи го изразот на лицето, со оној моментален привид на среќа кој доаѓа кога за момент забораваме на она што не влече удолу, сфаќам дека човек преживува само ако постои една мала гранка за која може да се фати. Дали е тоа инстинктот за живот, дали е надеж. Дали е инивидуалната цврстина на духот не можам да знам. Но знам дека животот им должи многу на децата што никогаш не беа деца.
Јована Јаневска
