Еден од начините на кои може да се зголеми нашето знаење за светот и човекот со согледување на литературни дела низ историјата на пишаниот збор, секако е оној што ги следи главните ликови на славните романи.
Ова е особено точно за оние кои реално го отсликуваат времето во кое овие херои се обидуваат да се пронајдат и да ја откријаат смислата на нивното постоење. При тоа наидуваат на препреки кои не им дозволуваат да го изразат својот потенцијал, да постигнат цели, да го најдат она што го бараат.
Ова е секако преголема тема за која се потребни резултати од истражување во многу науки. Тоа се однесува на психолошката структура на човекот, социјалната димензија на односите низ разни епохи, историски и политички настани што го сменија светот, вклучително и луѓето, правејќи ги од ера во ера неповратно поразлични од претходните генерации, влијанието на научните достигнувања и техничката опрема врз односите меѓу луѓето итн.
Сите овие фактори влијаат на разбирањето на вредноста (на сопствениот и на некој друг) живот. Така на поимот убиство може да се гледа многу поинаку од период од период.
Претпоставката е дека моќта да се изврши ладнокрвно убиство не е нешто што е запишано во психологијата на просечна личност како една од најверојатните можности.
Еве неколку примери за ладнокрви убијци низ литературата:
Раскољников
Еден од најголемите романи на руското и светското книжевно наследство, „Злосторство и казна“ на Фјодор Михајлович Достоевски, ни покажува планирано, рационално оправдано и теоретски основано убиство.
Студентот Расколников се смета за човек кој може да се издигне над масата на другите, просечни луѓе. Таквата личност не мора да ги следи истите правила што отсекогаш важеле за повеќето „обични“, слаби луѓе. Тој го планира убиството, длабоко размислува и ги мери причините за и против. Разумот одобрува погубување на непотребната и неморална старица. Неговиот мотив не се парите, иако тој ги наведува како мотив. По убиството, младиот човек воопшто не посегнува по скриениот плен.
Иако рационалното не е подложно на притисок на грижата на совеста, има нешто подлабоко – потсвеста. Тсе архивираните остатоци од воспитание, врската со семејството е зачувана. Љубовта кон некого „работи“ во рамките на неговиот дух и предизвикува лудило. Тој не може да се препушти на благородни чувства, бидејќи крена рака на друго човечко суштество. Тој прво мора да ја искупи својата постапка.
Најстрашните делови од книгата се оние во кои неговата „теорија“ за големиот човек се обидува да го рационализира извршувањето на убиството (тоа и на сите други). Како противтеза на овие моменти се љубовта, жртвата за другите, семејните односи, несебичното пријателство, довербата.
Сето ова е доволно за едно лудило да заврши со страдање, каење и на крајот – можност за излез од таа состојба.
Карамазови
Што ако нема зачувани семејни вредности, пријателство и љубов?
Иван Карамазов во друго ремек-дело од истиот автор, е луд откако го замислил убиство на татко.
Од античките митови, односот со родител или дете е важен за понатамошниот тек на судбината, не само на поединецот, туку и на цели градови или народи.
Ако поедноставиме многу, би можело да кажеме дека убиецот не е оној што извадил оружје и му ја скршил главата на старецот, дури и ако неговиот мотив биле пари или одмазда со години понижување и служење. Убијците се синовите – Иван и Дмитриј, оние кои ја сакале смртта на старецот.
Значи едниот полудува, а другиот оди во затвор. Но, и кај обајцата, со сите обиди да се рационализира („едно копиле ќе јаде друго копиле“), сè уште постои грижа на совест. Има „огради“ што ги карактеризираат овие ликови како луѓе. Тие не се ладнокрвни убијци.
Мерсо
Што се случува кога одиме чекор подалеку?
На почетокот на книгата, Мерсо на Ками во „Странецот“ зборува за чудниот недостаток на тага поради смртта на неговите родители.
Дали можеме овој недостаток да го прогласиме за доволен за да го наречеме неизлечиво болна индивидуа? Или, со набудување на голем број луѓе, како во околината, така и преку современата уметност, ќе забележиме и ќе признаеме дека се поголем е бројот на оние кои ги прекинаа врските со родителите и семејството?
Семејството денес, во развиениот свет не е ништо друго освен група на луѓе кои живеат под ист покрив. Поголемиот дел од денот, тие се всушност некаде на друго место, во училиштата, на работа – каде што никогаш не се развиле вистински семејни врски.
Како резултат на ова, смртта на член на семејство е како смрт на секој странец. Како резултат на ова, секој човек е странец, бидејќи нема механизам за некој да се приближи и да ја премине границата. Можеби овој механизам (семејство и која било друга блискост, можност за постигнување блиски односи) мора да се активира во најраните години, како љубовно семејно гнездо.
Но, ова се само претпоставки. Она што го гледаме е дека Мерсо не е вистински вклучен во какви било односи, дека тој самиот не избира врски, дека не може да каже да или не. Значи, големата празнина создадена на тој начин во неговиот живот и дух може да ја пополни сè, и секој. Поагресивните сили секогаш ќе ја искористат таквата можност, наместо нешто добро и благородно, затоа што нема тенденција да го зграби и присвојува со сила.
Прочитајте дали сите сме опседнати со измислени јунаци.
Вљубена во кафе, мачки и пишан збор. Бескрајно романтична.