Поимот мода е многу широк. Може да се гледа од социолошка, психолошка, естетска, економска, маркетинг, политичка и дизајнерска гледна точка. Секоја од овие гледишта открива нешто во врска со модата, но дефиницијата за овој поим постојано се избегнува.
Модата е жив концепт кој се менува и се прилагодува на времето во кое се наоѓа. Во исто време го диктира и обликува даденото време.
Потеклото на модата
Се верува дека зборот мода првпат се користел во антички Рим. Имено, Римјаните го наметнале својот начин на облекување или носење фризури и накит на сите народи со кои управувале. Така тие ја создале мерката со која човекот требало да гледа во големата Римска империја. Зборот модус, од кој произлегува денешниот поим за мода, може да се преведе прецизно како мерка, начин или ритам.
Од друга страна, модата се појавува многу подоцна. Иако подразбира облека, таа не се сведува на неа, туку ја надминува. Потребно беше човечката свест да се развие на ниво каде што човекот не само што сака да се покрие или заштити со облека, туку и да го поврзе својот идентитет со облеката.
Облеката постои откако постои самиот човек. Прва и основна функција на облеката била да го заштити телото од надворешни влијанија, пред сè од временските услови, но и од влијанија кои не се поврзани со временските услови (пример: носење костум за зрачење). Од христијанска перспектива, облекувањето е првиот чин на човекот откако ќе го изеде јаболкото од дрвото на знаење за добро и зло. Срамот е, според христијанството, причина за облеката.
Парадоксот на модата: помеѓу масовниот и личниот идентитет
Изгледот е она што прво се забележува кај некоја личност. Затоа, луѓето го користат својот начин на облекување за да кажат нешто за себе без ниту еден збор. Ова било случај во антички Египет, каде што робовите на прв поглед се разликувале од фараоните по облекување.
Ова е случај и во современото општество, каде различноста во облеката се гледа не само во класните поделби, туку и во различните стилови на облекување. Облекувањето е несомнено форма на невербална комуникација.
Како и да е, иако личниот идентитет може да се изрази во модата, за да се смета модерна личноста, таа мора да се прилагоди на критериумите на модерното и да го носи она што е општо прифатливо за одредена возраст. Ова би значело дека можностите за облекување во модата не се неограничени. Тие се социјално определени. Секогаш мора да се почитува одредена мерка за да се биде модерен.
Затоа, модата му овозможува на човекот да се издвои од толпата.
Модата во капитализмот
Почнувајќи од ренесансата, моќта на црквата почнува постепено да ослабува. Телото веќе не се смета за грешно, но се слави, има позитивна конотација. Промената на ставот на човекот кон сопствената телесност е првиот чекор во развојот на модата, кој ќе го доживее нејзиното ненадејно процветање со индустриската револуција.
Капитализмот како економски систем обезбедува суштинска поддршка на модата токму заради слободниот пазар и потрошувачкото општество. Модата не можела да добие таква поддршка од социјализмот, бидејќи тој се залага за социјална еднаквост и се обидува да ја избрише класната поделба. Така, различноста и креативноста на модата се прилично ограничени од рамките што одговараат на социјалистичкиот режим.
Капитал или остварување што поголем профит е основната цел на капитализмот. Парите во капитализмот не се распределени подеднакво меѓу луѓето. Некои ги имаат повеќе од другите, што отвора простор за класна нееднаквост, каде буржоазијата се издвојува како водечка класа.
Буржоазијата секогаш се обидувала да го покаже својот статус во општеството со облекување, стилизирање, украсување, движење или однесување. Средната класа секогаш сакала да се приближи до буржоазијата. Затоа буржоазијата постојано смислувала нови начини да се воздигне повторно со диктирање на модерното. Интересно е што француската држава отишла толку далеку во давањето значење на модата, што дури и првиот закон за мода бил донесен во неа.
Високата мода и приц-а-портер
Желбата на буржоазијата да се истакне резултирала со голем број кројачи кои повторно им презентирале нови идеи на своите клиенти. Така првите модни каталози се појавиле во Франција во 17 век. Оваа мода можеле да ја носат само благородниците и таквата мода била наречена висока мода.
Карактеристиките на високата мода, и во 17 век и денес, се бавно производство, но исто така и квалитетна изработка и совршена вештина на кројач или моден дизајнер, што го носи модниот предмет до совршенство. Високата мода е исклучителна комбинација на нови, екстремно уметнички идеи во облеката и најквалитетно производство. Сето ова ѝ дава на високата мода право да диктира модни правила.
Со развојот на индустријата, високата мода започнала да ја губи битката со масовното производство. Акцентот паднал на модата, на која не ѝ треба толку многу време за правење облека, што е поевтина и што е преработена копија на висока мода. Ова е таканаречената мода prêt-à-porter, што буквално значи „подготвена за носење“. Ние ја нарекуваме и улична мода.
Prêt-à-porter е форма на мода со која човекот се среќава најмногу денес. Високата мода се искачи на полето на уметноста, местото што некогаш го имала уличната мода, која е дете на масовно производство.
Промени во модата
Модните ревии и модните списанија се најефикасните средства за модните куќи да ги покажат своите производи пред јавноста. Модните ревии се одржуваат за сезоната пролет / лето и есен / зима. Креациите се менуваат секоја година. Оскар Вајлд сметал дека модата е израз на толку многу уметничка грдост што мора да се менува на секои шест месеци.
Што всушност прави модата постојано да се менува? Одговорот би бил целта на капитализмот – профит. Ако модата не се менуваше, на човекот ќе му беа потребни само неколку костуми за цел живот. Секако, одговорот се сведува не само на остварување профит, туку и на психата на човек која е променлив и која сака да се изрази себеси преку облеката.
Честите промени во модата ги прават различните стилови брзо застарени, но тоа не значи дека тие исчезнуваат. Стилот може да трае многу подолго од модата и затоа сметаме дека секој што има стил има и карактер. Тоа е всушност личност. Значи, можеме да имаме луѓе ја следат модата, луѓе кои одат во чекор со модата, како и оние луѓе кои се облекуваат пред модата, т.е. пред своето време.
Модата е од голема важност за човекот затоа што му помага да ја разбере природата на времето во кое е во моментот. Овозможува луѓето да се разберат меѓу себе и да се изразат. И напредува и опаѓа, заедно со човештвото, така што претставува еден вид огледало на историјата и сегашноста, па дури и иднината на човечката раса.
Прочитајте ја приказната за најубавата жена на светот.
Вљубена во кафе, мачки и пишан збор. Бескрајно романтична.