Ѓорѓи од Лидија (околу 275/281-303) бил римски војник во стражата на императорот Диоклецијан, и бил маченик за време на прогонството на христијаните. Во христијанството (источно и западно) се слави како Свети Ѓорѓи или Свети Гeорѓи. Во уметноста често е прикажан како убива змеј (аждаја).
Животопис
За него се верува дека е роден во 275/280 година во малоазиската област Кападокија, во богато и угледно христијанско семејство. Неговиот татко бил римски воен офицер. Дури и како дете, кога почина неговиот татко, малиот Георгије се преселил со својата мајка во Палестина, на големиот и богат семеен имот на неговата мајка, каде што се здобил со високо образование. Брзо се истакнал во римската војска со својата храброст и воени заслуги. Брзо напредувал од обичен војник до трибун, така што веќе во дваесеттата година, царот Диоклецијан лично го донел до ранг на комита, т.е. војвода (најстариот воен чин и исто така станува советник на кралот).
Страдање и смрт
За време на царот Диоклецијан, прогонот на христијаните бил организиран во 303 година, бил десетти по ред и најголем. Кога започнало безмилосното гонење на христијаните низ целата земја, Георгије го распределил целиот свој имот на сиромашните и ги ослободил своите робови. Истото го стори и во Палестина, ослободувајќи слуги и оставајќи им го својот имот и богатство на сиромашните. На еден собор, тој зборуваше против ваквиот став кон христијаните и нивниот понатамошен прогон, и по тој повод се појавил пред царот Диоклецијан и изјавил дека тој самиот бил христијанин, по што императорот им наредил на војниците да го затворат.
Легендата за погубувањето
Според традицијата, по наредба на императорот, војниците го положиле Ѓорѓи на земја, ги зачукале нозете во трупците и му ставиле голем, тежок камен на градите. Така притиснат, од голема болка го чекал утрото, кога царот го посетил, но Георгије сепак одбил да се одрекне од својата вера. Кралот тогаш нареди да се донесе големо тркало за мачење, со штици полни со големи клинци, куки, ножеви, мечеви. Врзан за такво тркало додека тркалото се вртеше со него, тоа траеше сè додека целото тело не му било прекриено со рани. Тогаш го однеле далеку од точакот мислејќи дека е мртов. Кога се увериле дека тој не е мртов, императорот наредил Ѓорѓи да биде погребан во негасена вар, така што само главата да му е надвор од земјата и да го остават така три дена да гори.
По три дена, кога го ископале, сфатиле дека тој е сè уште жив. Диоклецијан тогаш одлучи да го покани најголемиот маѓесник во Римската империја, наречен Атанасиј, да го победи Ѓорѓи. Атанасиј одговара на императорот и подготвува две волшебни напивки – едната, од која Георгије треба да му се покори на императорот, а другата смртоносна. Диоклецијан наредил на Георгије да му се даде првиот пијалок со сила, а бидејќи Георгије сè уште не се покорувал, тогаш тој нареди да му се даде смртоносниот пијалок. Сепак, Георгије останува повторно жив. Пристигнувајќи на местото на егзекуцијата, Георгије застанал на одредено место и се помоли. Тогаш ја положил главата и бил обезглавен на 6 мај 303 година.
Култ
Култот кон Свети Ѓорѓи започна доста рано. На местото на неговиот гроб во Лидија, за време на царот Константин Први (306-337), бил изграден храм посветен на него. Во текот на 4 век, култот на Свети Ѓорѓи се шири од Палестина кон целото источно римско царство и во 5 век во западното римско царство. Во 494 година, Ѓорѓи бил прогласен за светец.Црквата Свети Ѓорѓи во Лидија била срушена во 1010 година, но била обновена од крстоносците.
Според црковното учење, 16 ноември е денот кога е обновена црквата Свети Ѓорѓи во Лидија, каде што било положено неговото тело. Во 1191 година и за време на Третата крстоносна војна, храмот повторно бил уништен од исламските сили на султанот Саладин. Новата црква Свети Ѓорѓи е изградена на местото на старата во 1872 година и сè уште постои. По крстоносните војни во 12 век, култот кон Свети Ѓорѓи бил пренесен во Англија. За време на кралот Едвард III. од Англија, кој ги основал Витезите на жартиерите во 1348 година, Свети Ѓорѓи станал и заштитник на англиската држава.
Свети Ѓорѓи, во каталонскиот Сант Жорди, е и заштитник на шпанската автономна покраина Каталонија. Вообичаено е мажите да даваат цвет на жените на овој ден, а жените да им даваат книга на мажите. Денес, Свети Ѓорѓи е почитуван како заштитник на многу земји и градови во Европа, професии и организации. Тој бил почитуван и како заштитник на коњаницата, витезите и витештвото и крстоносните војни.
Легенди
Според легендата, огромен змеј живеел во езеро во близина на градот Лида, во Палестина, што им создало бројни проблеми на жителите на блискиот град Вирита. Змејот често излегувал од езерото и проголтувал луѓе кои биле близу езерото, а покрај тоа, имал и отровен мирис од кој луѓето се разболувале и често умирале. Жителите на оваа област конечно се обратија до својот владетел за помош, но тој им наредил, за да ги решат нивните проблеми со змејот, да жртвуваат по едно дете секој ден на брегот на езерото. Народот го прифати тоа и започнал да жртвува деца.
Секое утро, едно дете беше оставено покрај езерото и наскоро проголтано. На крајот, дошло ред на ќерката на тој владетел, единица, која тој ја украсил и подготвил за жртва на змејот. Додека девојчето плачело и стоело покрај езерото, пред неа се појавил Свети Ѓорѓи, јавајќи коњ, со копје во раката. Потоа, змејот излегол од езерото и Георгије се упатил кон него и му забил копје во вилицата, смачкувајќи го на земја. Девојчето по наредба на Георгије го врзува појасот околу вратот на змејот и го води кон градот. Затоа, градскиот владетел и сите жители го прифатијле христијанството, а наскоро во градот беше изградена голема црква посветена на Пресвета Богородица и Свети Ѓорѓи.
Книжевност
Свети Ѓорѓи и легендата за тоа како уби змеј, стана инспирација за многу романи. Претставата Свети Ѓорѓи го убива змејот е исто така позната.
Хералдика
Црвен крст на Свети Ѓорѓи на бела позадина е знаме на Англија. Сликата на Свети Ѓорѓи, како коњаник на бел коњ кој со копје прободува змеј низ устата, исто така стана чест мотив во хералдиката. Како такво, тоа е исто така на грбот на Москва, главниот град на Русија. Исто така познат во хералдиката е и мотивот на „крстот на Свети Ѓорѓи“, црвен крст на бела позадина. Потеклото на овој мотив е поврзано со чистите бели туники на првите крстоносци, и црвениот крст што го носеле на градите. Како такво, тој стана грб на Англија и Грузија, шпанската провинција Каталонија итн.
Прочитајте и Легенди за велигденските јајца: Од каде потекнува традицијта за нивното вапсување?
Вљубеник во книжевноста кој верува во светлината на зборот и на љубовта.