Годинава се навршуваат сто и десет години од раѓањето на Никола Јонков Вапцаров, македонски поет и револуционер, кој творел на бугарски јазик, но, како што истакнува и самиот тој во неговата песна „Земја“, тој се чувствува и се смета за Македонец, а земјата каде живее ја чувствува за туѓа.
„Оваа земја,
сега што ја чекорам,
оваа земја,
која пролетен ветер ја буди,
оваа земја,
не е моја земја,
оваа земја
простете е туѓа.“
Неговиот револуционерен борбен дух се забележува уште во гимназиските денови кога постојано се бори за социјална еднаквост и правда, а подоцна станува член на марксистичко –ленинистички кружок во Варна каде завршува Морнарско-машинското училиште. Таму го публикувал и своето прво поетско дело, стихотворбата „Кон светлите идеали“.
Еден е од основачите на „Македонскиот литратурен кружок“ во Софија и негов предводник. За време на својот живот, Вапцаров објавил само една збирка поезија под наслов „Моторни песни“.
По паѓањето на фашизмот во Бугарија посмртно била објавена збирката „Антологија“, како и книгата за деца „Пролет“.
За време на Втората светска војна, учествувал во разни антифашистички активности и постојано бил следен и затворан, сѐ до 1942 год. кога е осуден на казна смрт без право на жалба од страна на фашистичкиот воен суд.
Големиот македонски поет Гане Тодоровски ќе рече: „Никола Вапцаров се декларира како поет кому пред сѐ и над сѐ го интересира и привлекува вистината за луѓето,за животот“.
„Поезијата на овој поет е изразито непосредна, дека нејзиниот стил е стилот на разговорната реч. Вапцаров создаде лирика богата со слики и фигури, со метафори и други изрази. Тоа е лирика на конкретното и на интимното. Тој не открива, тој не опишува, тој поставува прашање, се спротивставува, протестира, коментира. Неговата поетскареч е повеќе реторика, со многу патос, со многу страст…“
Неговиот протест, страста со која пишува како и желбата да учестува во борбата за слобода која народот ја води и се бори за своите права се огледува и во неговите песни за Шпанија, каде сака да учествува во Граѓанската војна која таму се води, но не може заради неговото влошено здравје.
Посветува повеќе песни на Шпанија, но издвојуваме една од нив:
СОН
Лори, зар спиеш?
Слушаш ли, Лори?
„Потивко. Засолни се. Ни збор.
На педа од нас се!…“ – А он:
– Лори, јас сонив толку убав сон…
Почнуваше…ех, чекај… така…
На војната е крај… ме разбираш ли ти?
И сѐ е, сѐ е во нашата рака,
нели е така, Лори?
Јас работам во заводот пак.
И божем истиот е, сѐ е исто,
но – чиниш злато заблескало в мрак –
сѐ посилно е и толку е чисто.
Во заводот, пак надзорник си ти
и велиш: „Денес триста болта сакам!“
„Во ред Лори, пријателе Лори!“
И двајцата се смееме ко браќа.
А надвор толку небото е ширно…
Небосводот, воздухот е син!
Дишеш, дишеш слободно и мирно,
не веруваш ни сам дека си ти! –
Лори со поглед другиот го бара
(тој денес толку е детишест и весел),
се насмевна и божем му се скара:
„што мечтаеш ти сега, Фернандес!“
На исток гаснат ѕвездите и мракот
во паника отстапува
без строј.
Сигнал за бој!
Почнуваше пак напад…
превод: Томе Арсовски
Вљубеник во книжевноста кој верува во светлината на зборот и на љубовта.