Рене Декарт (фр. René Descartes, Ла Еј, 31 март 1596 – Стокхолм, 11 февруари 1650), исто така познат и како Картезиус, бил филозоф, физичар и математичар. Тој е подеднакво важен со неговите круцијални дела во филозофијата, но и во математиката. Со измислувањето на координатниот систем, тој ја поставил основата за модерната геометрија (аналитичка геометрија), од која подоцна ќе се развие диференцијалното и интегралното сметање. Неговите дела претставуваат основа на модерната филозофија и раскин со схоластиката, а во математиката темел на аналитичката геометрија. Најзначајни дела му се „Принципи на филозофијата“, „Расправа за методот“,„Медитации“ и „Геометрија“.
Животопис
Декарт Рене (латински Renatus Cartesius) е роден на 31 март 1596 година во Ла Еј, Франција. Тој потекнува од богато граѓанско семејство.
Неговиот татко бил адвокат и судија, па немаше многу време да посвети на своето семејство. Неговата мајка починала една година по неговото раѓање, па тој, неговиот брат и сестра беа воспитани од неговата баба во Ла Еј во Турен .
Во 1604 година, кога имал осум години, тој бил испратен во езуитската школа во Ла Флеш, каде што ја изучувал филозофијата на Аристотел за природата, логиката, физиката, метафизиката и математиката. Всушност, наставата се сведувала на коментарање на делата на Аристотел. Имал здравствени проблеми, па му било дозволено да стане од кревет во единаесет часот наутро.
Студирал, но не станал правник
Потоа се запишал на Универзитетот во Поатје, каде што студирал право и дипломирал една година подоцна. Сепак, тој никогаш не станал правник.
Во 1618 година станал војник за принцот Мориц ван Насау, водач на обединетите холандски провинции со намера да ја продолжи својата воена кариера. Иако постојат причини да се верува дека тој можеби бил војник, повеќето биографи тврдат дека неговите должности биле со поголема веројатност насочени кон образование или инженерство.
Во следните години, Декарт служел и во други војски, но неговото внимание веќе било свртено кон проблемите на математиката и филозофијата на кои им го посветил остатокот од својот живот. Тој живеел во Италија од 1623 до 1624 година, а годините од 1624 до 1628 година ги поминал во Франција.
Додека бил во Франција, тој се посветил на проучување на филозофијата и експериментирал во областа на оптиката. Во 1628 година, откако го продал својот имот во Франција, се преселил во Холандија, каде го поминал поголемиот дел од својот живот. Во тоа време работел на делото „Правила за управување со умот“ .
Прво дело – Философски есеи
Веројатно во текот на неговите први години тој го напишал своето прво поголемо дело „Филозофски есеи“, објавено во 1637 година. Делото имало четири дела: есеј за геометријата, есеј за диоптријата, есеј за метеорите и есејот „Дискусија за методот“. Дискусија за методот, е правилно управување со умот и барање на вистината во науката со помош на претпоставки.
Деловите за оптика и метеоритe требалo да бидат дел од пообемно капитално дeло „Свет“ (Le mond), но кога делото билп подготвено за печатење во 1633 година, слушнал за казната на Галилео Галилеј кој бил ставен во домашен притвор од црквата истата година. Декарт мудро одлучил да не ризикува да го објавува своето дело и не го испечатил. Ова дело беше придружено со други филозофски дела, вклучително и „Рефлексии на првата филозофија“ од 1641 година и „Филозофски принципи“ од 1644 година.
Неговите дела вклучуваат „Дебата за музиката“ од 1618 година и „За страстите на душата“ од 1649 година.
Столхолм
Во 1649 година, Декарт бил поканет да живее во Стокхолм од шведската кралица Кристина да ја подучува.
23-годишната кралица сакала да црта тангенти во пет наутро, па Декарт морал да ја прекине животната навика да станува во единаесет часот. Сакајќи да го искористи неговиот совет да влијае на каприциозната владетелка на тогаш моќна земја со цел да стори нешто за мирот во светот, Декарт ги трпел тешките услови за живот во земјата на снегот каде пешачел до палатата секое утро. Иако кралицата добро се грижела за него, тој не бил навикнат на студот на шведските зими и починал на 11 февруари 1650 година од пневмонија.
Филозофија
Филозофијата на Декарт се смета за почеток и основа на модерната европска филозофија, особено современиот рационализам. Затоа тој често го нарекуваат татко на модерната филозофија. Застанат на раскрсницата меѓу два социјални система, феудализмот и капитализмот, и како мисловен претставник на сè уште младата буржоаска класа во првите почетоци на нејзиното формирање и издигнување, Декарт ги обедини во себе и во своето учење и ги изрази сите тие напори, аспирации, позитивни моменти и слабости, двоумењата, противречностите и беспомошноста, кои се толку карактеристични за овој почетен период на буржоаска приказна не само во Франција, туку и во другите поразвиени земји на Европа.
Тој сакал да ја одвои филозофијата од схоластиката и теологијата и со тоа да се постават темелите на новата модерна филозофија и наука, а со тоа морал да започне со уривање на сите претходни заблуди, кои беа жртвувани во неговата младост и на него самиот како студент во езуитското училиште. Така, Декарт започнува со мотото на сомневање – „на почетокот треба да се сомневаме во сè“ како основна почетна точка. Затоа, сè треба да се урне, за да се започне целосно одново и да се создаде таков научен метод, со чија помош ќе се најдат и познаваат вистини толку очигледни, што повеќе нема да можеме да се сомневаме во нив. Декарт сметал дека нашол таков метод. Во „Дискусијата за методот“ тој го изложи и објасни неговиот метод. Тој се состои од четири правила: сомневање, анализа, синтеза и верификација. Неговата најпозната реченица е cogito ergo sum, што значи „Мислам, значи постојам“.
Вљубеник во книжевноста кој верува во светлината на зборот и на љубовта.