За стиховите на Кочо Рацин со сигурност може да се каже дека се меѓу најдобрите во светот. Од нив е исплетена стихозбирката “Бели мугри“, која е објавена на 25 ноември 1939 година во Сомбор, Хрватска, во печатницата на Драгутин Шпулер во 4.000 примероци. Според вообичаената комунистичка практика, насловот е со црвени букви. Заради опасноста да не се дознае идентитетот на авторот, Коста Солев, ја објавува стихозбирката под псевдонимот К.Рацин. Стихозбирката брзо се разграбува на просторите низ цела Југославија и во Пиринска Македонија и постихнува голем успех.
Мотиви во стихозбирката
“Бели мугри“ е составена од 12 песни, од кои 2 се циклуси. Песните се напишани на велешки дијалект со примеси од западномакедонските говори. Во стихозбирката доминираат социјални и револуционерни теми. Според лирскиот вид, стихозбирката е социјална, а во песните доминираат аргатските, печалбарските, револуционерните и елегичните мотиви. Насловот е симболичен – Бели мугри – пејзаж кој посакуваат да го видат аргатите и работниците. Симболизира ново утро, нова надеж и нови почетоци. “Бели мугри“ е создадена под влијание на “Зборникот“ на Миладиновци.
Песни со аргатски мотиви
Меѓу песните во “Бели мугри“ среќаваме песни со аргатски мотиви. Тоа се песните “Денови“, и “Тутуноберачите“.
Во песните на различен начин, преку компарации се опишани маките на аргатите. Деновите минати како аргат се мачни и тешки, започнуваат со надеж дека нешто можеби ќе се смени, но завршуваат со иста тага и очај дека ништо не се сменило. Низ овие песни се чувствува тивок револт. Рацин совршено ја доловува горчливоста на животот која со која живее секој аргат, но и борбата за подобро утре на идните генерации.
Елегии и балади
“Ленка“ на Рацин е можеби најубавата македонска балада. Во песната е опеан животот на девојката која “остави кошула тенка, ленена, недовезана на разбој и на налани отиде тутун да реди в монопол…“.
Во песната, преку градација, е опишано како се влошува здравствената состојба на девојката, за на крајот земјата на Ленка да и ја покрие снагата. Уште една песна полна со вистински емоции, која кај читателот буди чувство на револт и никого не остава рамнодушен.
Останати песни
Во стихозбирката се среќааваат и други песни. Како и во гореспоментатите, така и во останатите песни на Рацин, чувстото на револт, на непокор и на желба за подобро утре ќе ве води низ песните додека уживате во оваа стихозбирка. Песните изобилуваат со стилски изразни средства, а сепак се разбирливи за секој читател. Рацин до ден денес низ своите стихови повикува на непокор и на вечна борба на работиниците за своите права.
За крај, ќе издвоиме неколку негови стихови од песната “Татунчо“.
“И ако не умрам дома
туку кај што стии пиштат
в борба искри кај што л’штат –
блазе, речи на душата –
има зошто душа да е!“
Вљубена во кафе, мачки и пишан збор. Бескрајно романтична.