Skip to content

Марс, римскиот бог, татко на Римјаните

Марс бил римски бог на војната, пандан на грчкиот бог Арес. Покрај Јупитер, Марс е најважното италијанско и римско божество. Почитуван е уште од античко време низ цела Италија, под различни имиња: Mavors – од Латините, Mamers – од Оските и Сабињаните, Marisl – од Етрурците, Maurte – во Тускулум, Marmar – во песната на свештенички ред на арвалските браќа. Марс исто така бил чувар на земјоделците, комбинација карактеристична за раниот Рим.

Тој бил најзначаен бог на војната во религијата на римската војска. Повеќето од неговите фестивали се одржувале во март, месецот наречен по него (латински Мартиус) и во октомври, кога започнувала сезоната на воени кампањи и завршувала земјоделската сезона. Под влијание на грчката култура, Марс се идентификувал со грчкиот бог Арес,  чии митови беа реинтерпретирани во римската литература и уметност под името Марс. Сепак, карактерот и достоинството на Марс биле суштински различни од начинот на кој се третира неговиот грчки пандан Арес, кој честопати се третира со презир и одбивност во грчката митологија.

Архаична тријада

Марс бил дел од архаичната тријада заедно со Јупитер и Квиринус, со Квиринус како чувар на римскиот народ, кој немал грчки еквивалент. Олтарот на Марс на Марсовото поле, областа на Рим што го доби своето име, требало да биде посветен на Нума, мирниот полу-легендарен втор крал на Рим. Иако центарот за богослужба на Марс првично се наоѓал надвор од светата граница на Рим, императорот Август го направил овој бог центарот на римската религија со воспоставување на Храмот на Mars Ultor во неговиот нов форум. Додека Арес се сметал првенствено за разорна и дестабилизирачка сила, Марс ја претставувал воената моќ како начин за обезбедување мир и бил татко (патер) на римскиот народ. 

Во митската генеалогија и основачките митови за Рим, Марс бил татко на Ромул и Рем со Реј Силвија. Неговата љубовна врска со Венера симболично помирила две различни традиции на основањето на Рим. Венера била божествена мајка на херојот Енеј, прославен како тројански бегалец кој го „основал“ Рим неколку генерации пред Ромул да ги подигне sидовите. Важноста на Марс во воспоставувањето на верски и културен идентитет во рамките на Римската империја е прикажана од големиот број натписи што го идентификуваат со локалното божество, особено во западните провинции.

Култ

Во официјалниот култ, Марс е првенствено бог на војната , но селското население го сметало за божество на земјоделството и сточарството. Затоа, сите негови празници се во март и октомври, т.е. во месеците што го означуваат почетокот и крајот на земјоделската работа, но исто така и времето на почетокот и крајот на воените кампањи. Додека тој владеел со бојното поле и плодните полиња, на Марс му се молиле за да ја заштити земјата од непријателите и од сите природни катастрофи. Затоа Марс е голем бог на општ напредок, и на плодните полиња и говеда, како и напредок на римскиот народ и држава.

Најстариот центар на Марсовиот култ во Рим се наоѓал надвор од градот, на Марсовото поле. Според традицијата, Нума веќе му посветил жртвеник  на Марс, каде што беше извршен ритуал на осветување на оружје и голема церемонија на прочистување. Во стариот италијански култ, Марс бил поврзан со божицата Нерио, која подоцна се сметала за негова сопруга. Заедно со него е и божицата на војната Белона, која ја персонифицира една од најважните функции на Марс. Подоцна, под грчко влијание, Марс беше поврзан со Минерва и Венера во посебен култ и мит.

Симболите на Марс се:

свето копје (hastae Martis)

свети штитови (ancilia)

волк (lupus Martius)

клукајдрвец (picus Martius)

бик (bos arator)

Празници

Циклусот на неговите празници започнува на крајот на старата и почетокот на новата година, со посветување на:

коњи – Equirria, 27 февруари и 14 март

на воено оружје – Quinquatrus (19 март)

борбени труби – Tubilustrium на 23 март

Светилишта

Сè до  времето на императорот Август, сите светилишта на Марс се наоѓале надвор од градот. Во 338/337 година е подигнат пред портата Капен, големиот антички епохален храм на Марс, во кој се наоѓала неговата статуа опкружена со волци. На Марсовото поле, 138 гр. од старата ера, бил изграден друг храм за него. Во чест на Марс, Август подигна два храма: помал, на Капитол, во знак на благодарност на Марс Одмаздникот (М. Ултор) за казнувањето на атентаторите на Цезар, и голем храм, во центарот на новоизградениот Форум, кој го надмина сите други светилишта во раскош во Рим. Тука, Марс е почитуван заедно со Венера и се идентификува со грчкиот бог Арес.

 Прочитајте и за Митот за Кадмо, основачот на Теба, на грчката азбука и на градовите Охрид и Будва.

Напишете коментар