Ана Атанасковиќ „Расказите за тато“ ги посвети на својот покоен татко. Од четириесет и седум кратки нумерирани текстови, емотивни, полни со благодарност, со почит и со љубов, ние за вас одбравме дванаесет.
1.
Гледаш, не е потребна никаква посебна магија за да ги оживееш оние кои ги сакаш, а кои умреле. Доволно е да одиш по нивните стапки, да го цениш тоа што ти го давале, срцето да ти се рашири кога ќе помислиш на нив, да помислуваш често, спонтано, да продолжиш да бидеш нивна матрица со уште неколку светкави елементи кои ТИ си ги додал.
Јас на својот татко гледам како на планина која ми даруваше скапоцености и пред која, кога одам, клекнувам во мир и кажувам ТИ БЛАГОДАРАМ, а таа одговара со ладен мир полн добрина.
Магијата која го надгласува сето останато – постоечко, непостоечко, старо, новоотворено, исковано и преточено е ЉУБОВТА.
Оние кои нè сакаат секогаш се тука.
3.
Кога би отишле на небото би го виделе мојот татко како, штом се разбуди, решава комплицирани математички задачи, игра Млин со ангелите, ги расклопува часовниците на делчиња па после потешко ги составува, ги губи документите позади огледалото, се шегува со децата и им измислува симпатични прекари, седи со саати и гледа во некое небеско море, пишува песни за птиците, лесно се буни но веднаш простува, ги чува книгите онаму каде не им е место, секогаш ја зборува вистината.
Кога би отишле на небото покрај мојот татко би ја виделе мојата љубов, како клопче кое се одвиткува покрај него, како топчеста молња која е тука да трепери и да го чува.
4.
Мојот татко за многумина беше „чуден човек“. Кога отиде во пензија со велосипед одеше во град, не ја сакаше бирократијата па секоја формалност (документи) ја избегнуваше со „позитивни кривини“, направи куќа покрај река, што поблиску до природата. Зборуваа – „види го наставникот по стари денови го продаде автомобилот“, му завидуваа што не пишува едни и исти планови туку само ги менува датумите, важеше за асоцијален затоа што не направи куќа на сретсело. О, му благодарам што беше така „чуден“ а, всушност, сосем свој.
Да не инсистираше да го прави она што му годеше на неговото здравје, ум и одлуки, не би научила да летам слободно. Слободна од туѓите мислења. Слобдна во својот ум, размислувања и чувства.
Ти благодарам, тато, што беше ти. И што, гледајќи те тебе, станав јас.
8.
За момент ќе почувствувам страшно недостигање на оној кој повеќе не е тука, иако знам дека ме гледа од ѕвездите. Сакам да го слушнам, да го прашам за совет, да го видам она што низ својот живот, без многу непотребни зборови, ми докажуваше – секој предизвик издржи го херојски, секоја болка поднеси ја како море бурна трага. Недостигањето е црна дупка која се шири од стомакот до главата, кон ходниците на непознатото.
Во себе повикав, низ челото, со вкус на солзи: „Тато, тато, тато!“ спремајќи се да зачекорам во светот, на претходно договорено место, во овој, кобајаги познат, леплив праг на реалноста.
Кога те вика животот, секогаш одговори му.
Излегов. Додека чекав тролејбус, од спротивната страна на улицата едно момченце викна: „Тато, тато, тато!“ Тоа беше првиот човечки глас кој го слушнав. А таткото, кој стоеше блиску до мене, му одговори. Нешто во врска со одењето дома, бабата и клучевите.
Кога од срце повикуваш, секогаш добиваш одговор.
Оние кои те сакаат се секогаш тука, се јавуваат. Затоа што е љубовта златен премин од познатото во непознатото. Ги брише сите солзи.
10.
Не ти зборував на погребот. Не, не. А скоро целиот говор ми беше во главата. Но се згужвав, се свиткав, занемев, се скаменив, не знам веќе што, дури ме обзема и некој туѓ срам. Тоа не бев јас. Штом дојде оној крај над краевите, оној ужас од земја која, како, покрива сè, се покајав. Трње во мојот стомак. Не зборував, не, не, само плачев.
Но знам дека и понатаму си тука, татко мој, зборувам со тебе со срцето, не со грлото, затоа што срцето е магнет, а грлото струја, затоа што срцето е дом, а грлото врата.
Земјата не е крај. Небото е почеток.
И ти тоа го знаеш, мој тато.
19.
Омилената музика на тато беше „Кондоров лет“. Рече: „Слушај како музиката лизга, како птица, како дрвените флејти го превиваат ранетиот воздух. И како кондорот е слободен, ниту еден ветар не може да му ги опфати крилјата. Слушај како песната го опишува летањето!“
Таа музика и мојот татко се едно – слобода. Мојот татко е како најјака птица и најдолг лет, грандиозноста која ќе се всели во мене никогаш не се распрскува. Ни тогаш кога тој одлета позади небото.
24.
Што знаеше тато?
Тато знаеше: да нацрта птица со еден потег, да реши систем равенки, да пишува пасторални песни, да ме фотографира, сигурно да вози, знаеше што значат хиероглифите и кој ги дешифрирал, како пеат снегулките и да го држи целиот наш дом во своите заби.
Тато не знаеше: да не се изнервира што нема место за паркирање, да ги поправи куќните апарати, понекогаш не знаеше каде му се документите, да „тера мода“, да не се грижи секогаш дали некој ќе ме измами или дали некаде ќе закаснам.
Тато точно знаеше што знае, а што не. За она што му недостигаше читаше книги.
Но, тато ја знаеше најважната работа – да ме научи како да мислам и чувствувам. И како да живеам.
26.
Што сè начив од тато?
Да продолжам понатаму кога срцето ми пука.
Да не се жалам.
Дека сè што ќе ни дојде на глава мора да се издржи.
Да не го губам денот. Не сме денгуби.
Дека нечесноста не постои во нашиот универзум.
Да не слушам празни приказни.
По цел ден да го правам она што го сакам.
Да не се откажувам.
Да решавам задачи.
Дека никаде не се оди без пари.
Да го почитувам своето потекло.
Дека Тутанкамоновата гробница има свое проклетство.
Дека секоја затвореност има свој клуч.
Да тежнеам кон едноставност и бистрина.
Да влезам во мистеријата но од неа да се вратам.
Дека и Земјата има свое срце, како што сите имаме.
Да ја чувам емоцијата иако некогаш ја прекрива кора која ја создале луѓето, затоа што емоцијата никогаш не умира.
Да читам, читам, читам.
Дека да се живее е храброст
Дека љубовта живее и кога телото ќе исчезне.
31.
Како се пишуваше романот за Тесла?
Тато купуваше „Галаксија“ од првиот број. Таму за првпат ја видов информацијата за жена која најмногу го љубела Тесла. Бев дете, но таа мисла ми се врежа длабоко во душата. Исто така, тато често зборуваше за Тесла, за неговите магии, за братот Дане, за тоа дека е штета што Тесла немал деца.
Кога поаѓав за Америка да истражувам материјали за романот за неа, тато рече, со доза загриженост: „Каде ќе одиш во таа Америка? Таму дуваат оркански ветрови, и сè на сè, опасно е!“ Тато не ја сакаше Америка. Бев сосема лудачки гонета од желбата да истражам за Тесла и одев кај непознати луѓе на непознат континент… Но знаев, кога и да каже нешто што личи на забрана, противење или критика, тоа трае две минути. Тогаш ќе се разведри и знам дека длабоко во душата ме поддржува. Знам дека е горд на моите екстремни потези.
Така е и сега. Го кинам небото со солзи за да го најдам. За некои ризични работи кои ги направив веројатно импулсивно би рекол: „Каде си тргнала?“ но знам дека со своето големо, паметно, добро срце би ги разбрал моите патишта по кои се оди поретко. Само тоа не може да ми го каже. Но, јас знам.
32.
Тато зборуваше: „Немој поради мене да не стигнеш“. Не дозволуваше, ни болен, поради него нешто да испуштам или пропуштам.
„Немој заради мене да доаѓаш и да се грижиш.“
„Немој ниту во болница да доаѓаш да ме видиш ваков.“
„Немој да престанеш да пишуваш.“
Сега се каам што баш за сè го послушав. Не го видов во болница.
„Немој ништо да жртвуваш поради мене.“
„Живеј, живеј, живеј“ ми зборуваше и мене и себе, и додека паѓаше, воин на светлоста, мојот најголем пример зошто да се држи во рака – мечот на неоткажување.
37.
Што е татко?
Татко е рамо. Да ме носи „на кркуш“ кога сум мала. Да знам дека имам на кого да се потпрам кога студирам.
И кога ќе оди во некој друг свет и кога ми е тешко да го викнам, да дојде во мојот сон.
И тогаш сонувам како оди покрај мене и како рамената ни се споени. Сосема едно до друго, се допираат. Ќе почувствувам.
Затоа што тато се грижи. Тој може да долета на моето рамо. Како што јас некогаш спиев на неговото.
46.
Кажа: „Цела си на татко ти“ со презир и љубомора, затоа што „не сум на неа“.
Сум, „на татко ми сум“, тоа е. Како поминува времете – сè повеќе. Порано мислев дека немам сè негово, дека не се вознемирувам кога ќе забележам дека нешто нема, мислев дека сум помирна, Не сум. Сè повеќе се вознемирувам кога ќе забележам дека нешто нема (керамичките лажичиња, за кои сум сигурна дека ги зачував, ги нема во фиоката, каде се, каде се, по ѓаволите, ќе се сетам веднаш на тебе, тато, кога ќе почнам да ги растргам металните не баш сталожено). Ќе опцујам, што порано не правев. Ми олеснува. Ќе се сетам на тебе кога се прашуваше „каде оди целиот овој свет со автомобили, немам каде да се паркирам!“
Јас сум ти и сè повеќе сум ти, што да правам.
Дали некој заради тоа ќе ме сака или не, тој нека види што ќе прави.
Ти ме сакаш и ме сака Бог. Мене тоа ми е доволно.
*******
Сите четириесет и седум „Раскази за тато“, како и многу други интересни текстови од Ана Атанасковиќ, можете да прочитате на нејзиниот блог: https://samovoli.wordpress.com/
Ана Атанасковиќ е српска писателка, авторка на збирките раскази „Белградски мајски раскази“ и „Белград е љубов“, романите: „Дует на душите“, „Кралица на јоргованите“, „Даворјанка Пауновиќ: љубов, страст, власт“, како и на романот „Мојата љубов Никола Тесла: приказна за Кетрин Мекмехон Џонсон“, кој пред македонската читателска публика беше претставен во 2022 година, во издание на издавачката куќа „Икона“ од Скопје, во превод на македонски на Жаклина Ивановска.
Неодамна Ана беше гостинка на Крајбрежје. Интервјуто со неа можете да го прочитате на следниов линк.
Расказите се во превод на Татјана Маженковска.
Блогирањето е важен дел од нејзиниот живот. Кафе, книги и музика ѝ се вечна љубов.